Zelf planten kruisen: tips en tricks
Sinds miljoenen jaren produceren planten hun eigen zaden. Bloemen worden bestoven door de wind of insecten, vruchten rijpen en er ontstaan zaadjes. Deze vallen op de grond en vanaf de temperaturen volgend jaar opnieuw de hoogte in gaan, groeien er nieuwe planten. Zo fascinerend, de natuur die voor zichzelf zorg draagt.
Wist je dat je ook zelf planten kan kruisen en zaden kan oogsten? Verschillende rassen die jaren geleden nog door moestuiniers gecultiveerd werden, zijn nu gewoonweg niet meer te verkrijgen.
Je planten kruisen en daarna zaden kweken geeft dus een boost van voldoening.
Hybride en veredelde zaden
Zaden die je koopt in een tuincentrum, afkomstig van grote kwekers en veredelaars, worden geselecteerd op bepaalde eigenschappen.
Denk maar aan een mooie kleur of een uniforme vorm. De professionele land-en tuinbouw is vaak afhankelijk van zadenproducenten en kopen F1-hybride en gepatenteerde rassen. Neem je uit deze rassen zaden en plant je ze uit, dan ontstaan planten die niet meer dezelfde eigenschappen hebben als de moederplant.
Oogst je bijvoorbeeld zaden van een F1 hybride tomatenplant die ovaleen roze tomaten produceert, dan zal uit dit zaad misschien wel een ovale tomaat komen, maar die rood is van kleur. Of een roze tomaat die rond is, bijvoorbeeld.
De fysiologie van planten
Om planten te kunnen kruisen, heb je een bloem met stuifmeel en een stamper nodig. Het stuifmeel van de mannelijke delen van de bloem moet tot aan de stamper van de vrouwelijke bloem geraken.
Bij onder andere pompoenen en courgettengroeien op dezelfde plant 2 soorten bloemen: 1 bloem die alleen stuifmeel heeft, en een tweede die alleen een stamper heeft.
Er bestaan ook planten waarbij de vrouwelijke en mannelijke delen op één en dezelfde bloem zitten, denk maar aan tomaten en paprika’s.
Je kan niet alle soorten planten met elkaar kruisen. Planten zijn onderverdeeld in familie, geslacht, soort en ras. In het bijbehorend schema staan enkele voorbeelden. Zo behoren de charentais meloen en de marketmore komkommer beide tot het geslacht Cucumis. Maar aangezien ze beide tot een andere soort horen (melo versus sativus) kan je deze niet met elkaar kruisen.
Twee rassen van dezelfde soort (bijvoorbeeld een charentais meloen en een cantaloupe meloen) kunnen elkaar bestuiven en kan je bijgevolg kruisen. De zaden die hieruit gevormd worden hebben de eigenschappen van beide. Het is echter niet mogelijk om een charentais meloen (die tot de Cucumis melo behoort) te kruisen met een Ronde de Nice courgette (die tot de Cucurbita pepo behoort).
Isolatie voor behoud van de rassen
Wil je zeker zijn dat het zaad dat je oogst helemaal de karakteristieken heeft van de moederplant, dan kan je over een gesloten bloem een luchtdoorlatend zakje hangen.
Hierdoor kunnen er geen bijen aan de bloem en voorkom je dat het stuifmeel dat van een ander ras op je geïsoleerde bloemen gaat vallen.
Wanneer de bloem vervolgens open is, neem je met een penseeltje voorzichtig stuifmeel en doe je dit op de stamper van de moederbloem.
Zaden oogsten en schonen
Om zaden te kunnen oogsten heb je rijpe vruchten nodig. Groene paprika’s bijvoorbeeld bevatten wel zaad, maar dit zaad is nog niet volledig ontwikkeld. Als je de zaadjes eruit haalt en op een papier laat drogen, zal dit zaad bruin verkleuren wat betekent dat je dit niet kan bijhouden om later te gebruiken.
Om je zaden te schonen, en dus het kaf van het koren te scheiden, kan je zeven met verschillende diameter te gebruiken. De grootste maaswijdte plaats je bovenaan je toren, de kleinste onderaan. Leg de zaden bovenop de mazen en schud zachtjes.
Ga gerust experimenteren met het kruisen van rassen en combineer verschillende eigenschappen. Wie kweekt de tomaat met de leukste vorm?
Maak er een wedstrijd van onder vrienden en kennissen!
Alle blogtags
Aardappels Bewaren Bloemen Bodem Frambozen Fruit Gember Gras Groendak Groenten Herfst Kiemen Kinderen Klimplanten Mulchen Ongedierte Oogst planten Recepten Tomaten Voeding Winter Zaaien Ziekten
Ontdek de Wereld van Moestuinieren
Meer lezen?
Ontdek de Wereld van Moestuinieren
Meer lezen?