Resistente aardappelrassen
Waarschijnlijk doet de naam ‘Phytophtora infestans’ je geen belletje rinkelen. Kweek je zelf aardappelen in je moestuin, of iemand uit je familie? Heb je al meegemaakt dat je het ene jaar kilo’s aardappelen kan oogsten, en het volgende jaar bijna niets? Zwarte vlekken op de bladeren. Slijmerige stelen. Rottende knollen.
Dit zijn maar enkele symptomen van deze schimmel, ook wel de aardappelziekte genoemd. Deze hardnekkige schimmel komt voornamelijk voor bij vochtig en warm weer en kan zich razendsnel verspreiden in je moestuin.
Ook professionele landbouwers hebben te kampen met dit probleem. In de conventionele landbouw worden de aardappelplanten jaarlijks tientallen keren besproeid met chemische middelen om deze ziekte te beperken. Plantenveredelaars – de specialisten die op zoek gaan naar nieuwe rassen en planten kruisen – breken hun hoofd om hier een oplossing voor te vinden.
Zou het mogelijk zijn om aardappelenoorten te maken die resistent zijn tegen Phytophtora?
Oorsprong van Phytophtora infestans
De aardappel is afkomstig uit Amerika. Vroeger bestonden veel ‘wilde’, dus inheemse, aardappelsoorten. Deze planten waren door selectie en natuurlijke evolutie bestand geworden tegen Phytophtora. Planten die een bruin vlekje of andere symptomen vertoonden, werden onmiddellijk weggegooid door de inheemse bevolking; planten die een groeiseizoen mooi groen bleven, werden bijgehouden.
Na enkele jaren vielen ook deze laatste aardappelen ten prooi aan de schimmel, en de natuurlijke selectie kon opnieuw beginnen. Op deze manier verdween Phytophtora niet uit Amerika, maar kon wel vermeden worden dat er veel aantastingen waren.
In de 19e eeuw, toen de aardappelen van Amerika naar Europa getransporteerd werden, kwam de schimmel ook mee. In Europa waren er geen wilde aardappelen aanwezig waardoor de natuurlijke selectie die in Amerika voorkwam niet gebeurde, en Phytophtora zich razendsnel verder kon verspreiden. In Ierland zorgde dit voor een heuse hongersnood, maar ook in België zorgt deze schimmel jaarlijks voor veel kosten en opbrengstverliezen.
Klassieke veredeling
Aangezien in Amerika de aardappelziekte grotendeels tegengehouden werd omdat wilde aardappelsoorten aanwezig waren, hebben planten veredelaars getracht om een gelijkaardige techniek toe te passen in Europa: de gewone aardappelplant werd niet uitgegraven voor de aardappelen, maar werd langdurig op het veld gehouden tot de plant bloemen ging vormen. Vervolgens werd ook een wilde aardappelplant in bloei gebracht en werd de éne bloem bestoven door de andere wilde soort.
De zaadjes die hieruit kwamen, gaf kenmerken van beide soorten. Dit was echter maar een tijdelijke oplossing, want wanneer goede kruising gevonden werd had de Phytophtora schimmel na enkele jaren toch een manier gevonden om de aardappelen aan te tasten.
Dit komt omdat er maar één gen die de plant resistent (= weerbaar) maakte tegen Phytophtora, kon worden ‘ingeplant’ door de kruising van de twee bloemen.
Nieuwe technologie
Sinds enkele jaren hebben wetenschappers echter een nieuwe technologie ontwikkeld. Eerst gingen ze op zoek naar verschillende genen die resistent waren tegen Phytopthora. Door het vinden van die verschillende genen is er meer kans dat de resistentie beter is en dus de aardappel gedurende vele jaren geen hinder zal ondervinden van
deze schimmel.
Nadie werd er een bacterie gebruikt (Rhizobium radiobacter, vroeger ook gekend als Agrobacterium tumefaciens). Deze bacterie kan zorgen dat meerdere resistente genen in één aardappelkweekplantje kan gebracht worden.
Dit is een vorm van genetische modificatie, terwijl de klassieke methode dat niet was. Het kleine kweekplantje (dus enkele cellen van een aardappelplant en geen “echte” volledige plant) kreeg dus enkele stukjes DNA van een wilde aardappelsoort. Nadien werd dit kweekplantje in vitro, dus in een soort proefbuisje, verder opgekweekt tot een grotere plant, en konden er aardappelen geoogst worden. Als deze aardappelen opnieuw geplant worden, dan geven deze planten die eveneens resistent zijn tegen de aardappelziekte.
Het lijkt misschien niet zo complex, maar om deze soorten te krijgen is jaren en jaren werk nodig! We mogen dus de wetenschap dankbaar zijn dat deze techniek bestaat. Resistente aardappelsoorten die momenteel verkrijgbaar zijn, zijn onder andere Bionica, Toluca en Sevilla.
Alle blogtags
Aardappels Bewaren Bloemen Bodem Frambozen Fruit Gember Gras Groendak Groenten Herfst Kiemen Kinderen Klimplanten Mulchen Ongedierte Oogst planten Recepten Tomaten Voeding Winter Zaaien Ziekten
Ontdek de Wereld van Moestuinieren
Meer lezen?
Ontdek de Wereld van Moestuinieren
Meer lezen?